Uszkodzenie łąkotki fizjoterapia

Uszkodzenia łąkotki to jedne z najczęstszych urazów kolana – szczególnie u osób aktywnych, ale też w wyniku przewlekłych przeciążeń. Diagnostyka i leczenie zależą zarówno od miejsca uszkodzenia, jak i jego rozległości. Właściwy wybór terapii i rehabilitacji zwiększa szansę na pełny powrót do sprawności. W tym artykule wyjaśniam, jak zbudowana jest łąkotka, jakie są typy uszkodzeń, kiedy operować łąkotkę i jak wygląda fizjoterapia po różnego rodzaju zabiegach. Uszkodzenie łąkotki fizjoterapia rehabilitacja Wrocław

Budowa i funkcje łąkotki

W stawie kolanowym mamy dwie łąkotki – przyśrodkową i boczną. Zbudowane są z chrząstki włóknistej, mają kształt półksiężyca i leżą pomiędzy kością udową a piszczelową. Każda łąkotka ma:

róg przedni (końcowy przyczep do kości piszczelowej),
róg tylny (drugi punkt przyczepu),
trzon łąkotki (centralna część półksiężyca).

Obszary te można dalej dzielić na strefy: czerwono-czerwoną (dobrze ukrwiona, lepsze gojenie), czerwono-białą (pośrednia) i biało-białą (słabo ukrwiona, gorsze gojenie).

Łąkotki odpowiadają za:

amortyzację obciążeń,
stabilizację kolana,
rozkładanie nacisku,
ochronę chrząstki stawowej.

Warto wiedzieć: Uszkodzenie łąkotki przy braku leczenia prowadzi do szybkiego rozwoju zmian zwyrodnieniowych kolana i przewlekłego bólu.

Typy uszkodzeń łąkotki

W praktyce klinicznej wyróżniamy kilka najczęstszych rodzajów pęknięć:

Podłużne (liniowe) – na długości łąkotki, mogą przekształcić się w uszkodzenie typu „rączka od wiaderka”
Rączka od wiaderka – długie podłużne pęknięcie, które powoduje blokowanie kolana; fragment łąkotki przesuwa się do środka stawu
Promieniste (radialne/poprzeczne) – „na wskroś”, często doprowadzają do utraty funkcji amortyzującej
Poziome (horyzontalne) – w poprzek łąkotki, zwykle na tle zmian zwyrodnieniowych
Uszkodzenie typu flap – oderwany płat łąkotki, który może przemieszczać się w stawie
Uszkodzenia korzenia (rogu przedniego lub tylnego) – tracimy stabilizację kolana
Uszkodzenia złożone – np. połączone linie pęknięcia lub postać degeneracyjna

Leczenie nieoperacyjne

Leczenie zachowawcze uszkodzenia łąkotki jest możliwe i często skuteczne, zwłaszcza przy drobnych pęknięciach, zmianach degeneracyjnych, niewielkich urazach, które nie blokują ruchu w stawie kolanowym. Ten sposób jest preferowany zwłaszcza u osób starszych, rekreacyjnie aktywnych, z niewielkimi dolegliwościami lub przeciwwskazaniami do operacji.

Kiedy można leczyć zachowawczo?

Gdy pęknięcie jest niewielkie, w zachyłku/radialne i nie powoduje blokowania stawu.
Jeśli objawy są łagodne — brak blokady i znacznego wysięku, a bóle występują głównie po przeciążeniu.
Przy zmianach degeneracyjnych łąkotki (u seniorów, osób z chorobą zwyrodnieniową).
U sportowców amatorów, jeśli objawy ustępują po odpoczynku/rehabilitacji.
Gdy szybka operacja nie jest możliwa lub istnieją przeciwwskazania medyczne do zabiegu.

Jak wygląda leczenie zachowawcze?

Redukcja obciążenia przez 2–6 tygodni: unikaj przeciążeń, długiego chodzenia i dynamicznego skręcania lub klękania.
Fizjoterapia:
- ćwiczenia wzmacniające mięsień czworogłowy uda, pośladki, łydkę,
- trening stabilizacji i koordynacji,
- rozciąganie tylnej grupy mięśni uda i grzbietu łydki,
- trening propriocepcji oraz balansu.
Terapia manualna i kinezjotaping:
- mobilizacja kolana,
- poprawa ślizgu rzepki,
- plastrowanie dla poprawy stabilizacji i redukcji obrzęku.
Farmakoterapia:
- niesteroidowe leki przeciwzapalne w razie bólu/obrzęku,
- krioterapia po wysiłku.
Powrót do sportu:
- progresja ćwiczeń i aktywności pod nadzorem fizjoterapeuty po ustąpieniu objawów.

Efektywność leczenia zachowawczego

Badania pokazują, że u części pacjentów, szczególnie z degeneracyjnym uszkodzeniem łąkotki, leczenie zachowawcze przynosi poprawę zbliżoną do efektów operacji (szczególnie połączone z programem wzmacniania mięśni). Co więcej, pozwala uniknąć ryzyka powikłań po zabiegu oraz szybkiego rozwoju zmian zwyrodnieniowych.

Co z fizjoterapią po leczeniu zachowawczym?

Fizjoterapia koncentruje się na:

utrzymaniu zakresu ruchu,
poprawie siły i stabilności kolana,
unikanie aktywności prowokujących ból,
stopniowym powrocie do codziennych czynności,
monitorowaniu objawów (np. nasilony ból, blokada – wtedy wskazana kontrola u ortopedy).

Regularna współpraca z fizjoterapeutą oraz kontrole ortopedyczne to klucz do skutecznego leczenia zachowawczego.

Kiedy operować łąkotkę?

Nie każde uszkodzenie wymaga od razu interwencji chirurgicznej. Wskazania do zabiegu obejmują:

blokowanie ruchomości kolana,
brak poprawy po 6–8 tygodniach fizjoterapii,
bóle mechaniczne, wysięk, objawy „przeskakiwania”,
uraz w dobrze ukrwionej części łąkotki (szycie daje szansę na pełne wyleczenie).

U części pacjentów, szczególnie starszych, część zmian można leczyć zachowawczo (trening stabilizujący, kinezjotaping, odciążenie).

Rodzaje zabiegów:

Szycie łąkotki – najbardziej korzystny wariant „biologiczny”, daje szansę na pełną funkcję
Częściowe (lub całkowite) usunięcie (meniscektomia) – nieodwracalne, przy braku możliwości szycia, zwiększa ryzyko zwyrodnień
Leczenie zachowawcze – możliwe przy małych, nieblokujących urazach i dobrej stabilności kolana

Fizjoterapia po uszkodzeniu i zabiegu łąkotki

Zbiór najpopularniejszych artroskopowych zabiegów operacyjnych kolana i postępowanie po nich znajdziesz tutaj: Fizjoterapia po artroskopii kolana: dlaczego zależy od rodzaju zabiegu?

Fizjoterapia po szyciu łąkotki

Faza 1: 0–4 tygodnie

częściowe obciążanie (20–50% masy ciała), zwykle przez 4–6 tygodni,
chodzenie w ortezie
zakaz głębokich przysiadów i klęczenia,
ćwiczenia izometryczne, praca nad mięśniem czworogłowym, mobilizacja rzepki,
terapia manualna, kontrola obrzęku, nauka prawidłowego chodzenia.

Faza 2: 4–8 tygodni

stopniowa progresja obciążenia,
zwiększanie zakresu ruchu,
ćwiczenia w zamkniętym łańcuchu kinetycznym, trening propriocepcji i równowagi,
ostrożność przy głębokich ruchach i skrętach.

Faza 3: 8–16 tygodni

pełne obciążenie,
pełny zakres ruchu kolana,
ćwiczenia wzmacniające (np. przysiady, wykroki, wchodzenie po schodach),
funkcjonalny trening sportowy,
powrót do sportu: od 4–6 miesięcy, po przejściu testów siły i stabilności kolana.

Warto pamiętać:
Zbyt szybka progresja może zniszczyć szwy lub doprowadzić do nawrotu urazu. Zawsze pracuj wg zaleceń ortopedy i fizjoterapeuty.

Koniecznie przeczytaj mój artykuł: Seks po artroskopii kolana

Fizjoterapia po częściowym usunięciu łąkotki (meniscektomia)

Faza 1: 0–2 tygodnie

pełne obciążenie kończyny dozwolone od razu lub po kilku dniach,
ćwiczenia zakresu ruchu bez większych ograniczeń,
kontrola obrzęku i bólu,
wczesne wzmacnianie mięśni.

Faza 2: 2–4 tygodnie

normalizacja chodu,
progresywne ćwiczenia siłowe,
ćwiczenia propriocepcji,
ćwiczenia funkcjonalne.

Faza 3: 4–8 tygodni

intensywne wzmacnianie mięśni,
trening koordynacji oraz równowagi,
przygotowanie do pełnej aktywności sportowej,
powrót do sportu.

Uwaga:
Usunięcie fragmentu lub całości łąkotki zwiększa długoterminowo ryzyko zmian zwyrodnieniowych kolana. Z tego powodu fizjoterapia powinna być kontynuowana także po powrocie do sportu.